Toonwaarde

Toonwaarde is een van de belangrijkste elementen in een schilderij. Het is ook een van de moeilijkste technieken.

Het goed toepassen van deze vaardigheid geeft een grote meerwaarde aan je schilderij.

 

Toonwaarde kan in een simpele vorm toegepast worden door maar twee waarden te gebruiken. Of complexer met meer waarden.

Het toonwaardenbeeld kan je goed beoordelen door tussen je oogharen door te kijken met geknepen ogen. De kleuren worden dan minder helder en je ziet de grijsvlakken dan beter.
(Je kan ook een rood gekleurd glaasje gebruiken. Die filtert de kleuren weg naar grijzen)

Om die grijsvlakken goed te kunnen beoordelen kun je gebruikmaken van een grijswaardenvinder.

Die plaats je voor het gevonden vlak en je neemt zo de gevonden waarde over

 Dat het menselijk oog niet objectief kan meten zie je in onderstaand voorbeeld.
Vlak A en B lijken bij beschouwing behoorlijk van waarde te verschillen.

 Wij zouden ze dan ook intuïtief van waarde laten verschillen in ons schilderij.

Als we de waarden gaan meten met b.v. de grijswaardenvinder komen we tot een verrassende ontdekking. Onze waarneming is in 1e instantie totaal verkeerd. Ons oog is subjectief.

 Vlakje A en B hebben objectief gemeten dezelfde waarde. Dit is alleen maar te constateren door meting met b.v. de grijswaardenvinder.

Het wordt nog moeilijker als we kleuren gaan omzetten naar grijswaarden. De duidelijk zichtbare waardeverandering van de gelen blijkt in de grijswaardenschaal niet zo zichtbaar. Geel doet zich dus voor als een lichte kleur.

Heel anders dan b.v. blauw  Blauw gedraagt zich veel sterker op de grijswaardenschaal. Bijna als een grijs of een zwart.

Als we de kleuren van een palet omzetten naar grijzen komen we tot de volgende ontdekking.  Rood en Blauw en de mengkleur Paars gedragen zich als zwarten. Geelachtigen als witten.

De kleurencirkel is dus aan de bovenkant licht en aan de onderkant donker in grijzen.



Wat heb je hier nog meer aan?

Vaak is de oplossing van een schilderij wat wat vlak overkomt, niet spannend is, het verkeerd gebruik van kleur.

Het schilderij kan best aardig zijn maar het doet je niets. Niet door de voorstelling maar door het gebruik van kleur.

 Dit schilderij omgezet naar grijzen, geeft aan dat het  niet spannend is opgebouwd.

Als de toonwaarde nu wordt overdreven, wordt het schilderij direct spannender. Het vraagt de aandacht.

Een goed schilderij is net zoals een goed stuk muziek. Gebruik maken van contrasten, van donkere en lichte gedeelten, van ritme, van rust, van herhaling en van beheersing van de materialen.



Een goedkoop alternatief voor de grijswaardenvinder is de gratis bij de Gamma of Praxis op te halen voorbeeld verfstrookjes. Met een perforator gaatjes erin maken en je hebt je eigen DIY of DoeHetZelf waardenvinder.

Henk Siepel